Laat ik maar met de deur in huis vallen: ik ben geen fan van het ons door GeenStijl opgedrongen referendum over het associatieverdrag met Oekraïne. Als het referendum daar echt over zou gaan, dan was het wellicht anders. Nu dit echter niet meer is dan een opstapje om het vermeende ondemocratische gehalte van de EU en de politiek in het algemeen ter discussie te stellen, kan ik er niet zo veel mee (zie ook mijn eerdere artikel hierover: GeenStijl holt referendum uit). Dit gevoel wordt versterkt door het feit dat het GeenStijl-kamp tot nu toe nog niet eens een begin van een aanzet gegeven heeft, hoe een democratisch Europa er volgens hen dan wél uit zou moeten zien. Hebben ze een plan, of roepen ze maar wat? Ik vrees het laatste en ben er ook overigens geenszins van overtuigd dat het vermeende gebrek aan democratie, het probleem is wat Europa bedreigt.
De huidige mechanismen en structuren binnen de EU zijn juist het gevolg van de democratische invloed van alle bij de ontwikkeling van Europa betrokken partijen. Het is weliswaar een lappendeken, maar daarom niet ondemocratisch. Dat neemt niet weg dat het wel beter kan (zie ook: Hoe ondemocratisch is Europa?). Meer inspraak is daar echter niet het antwoord op. Het zal het democratisch draagvlak niet vergroten, evenmin als het de kwaliteit en effectiviteit van de besluitvorming zal verbeteren. Een referendum over de Associatieovereenkomst gaat daar geen bijdrage aan leveren. Het is hooguit een indirect, negatief signaal, zonder enig perspectief op een betere oplossing, hetgeen Nederland internationaal in een hoogst ongemakkelijke positie plaatst.
We moeten ons niet laten laten meezuigen in een project van een aantal ijdele populisten (Jan Roos, Thierry Baudet, Geert Wilders) met een negatieve politieke agenda (PVV, GeenStijl)! Het voedt het gevaar dat referenda gebruikt gaan worden voor propagandadoeleinden en tactische manipulatie. De feitelijke uitkomst staat niet voorop, maar de campagne wordt in dienst gesteld van het schokeffect wat ermee bereikt kan worden.
Wel of niet stemmen?
Dit creëert een dilemma rond de vraag of je nu niet of juist wel moet stemmen. Hierbij strijden verschillende gedachten om voorrang.
Ten gunste van niet stemmen pleit het feit dat 28 democratisch gelegitimeerde nationale parlementen van de EU-lidstaten en het Europarlement zelf zich al positief over hebben uitgelaten over de associatieovereenkomst. Niet met een nipte meerderheid, maar met 91% van de 4.362 in die parlementen geldig uitgebrachte stemmen! Dit lijkt me geen overtuigend voorbeeld van een democratisch tekort. De democratie heeft met duidelijke stem gesproken en behoeft derhalve geen verdere bevestiging.
Een referendum is alleen geldig als de opkomst hoger is dan 30%. Hoe minder stemmen worden uitgebracht, hoe zekerder het is dat dit referendum het besluit over een associatieovereenkomst met Oekraïne niet aantast. Punt is alleen dat niet stemmen het GeenStijl-kamp wel degelijk in de kaart speelt. Binnen deze lage opkomst zijn de tegenstanders hoogstwaarschijnlijk in de meerderheid. Er worden daarmee dan toch tactische punten gescoord.
Daar komt bij dat opkomst nogal moeilijk te voorspellen is. Het kan ook anders uitpakken. Is de opkomst hoger dan 30% en de meerderheid van de kiezers is tegen de associatieovereenkomst, dan zal de regering een beslissing moeten nemen. Zij heeft daarin slechts twee mogelijkheden. De ene optie is dat zij de Wet tot goedkeuring van de associatieovereenkomst met Oekraïne intrekt en dus de uitslag van het referendum respecteert. De andere is dat ze het parlement zal vragen invoering van de associatieovereenkomst op de kortst mogelijke termijn goed te keuren. Het is zeker niet uitgesloten dat de regering de uitslag van het referendum op goede gronden naast zich neerlegt en dus voor de laatste mogelijkheid kiest. Onduidelijk is immers of de uitslag van het referendum een uitspraak is over de associatieovereenkomst, over het vermeend ondemocratische gehalte van Europa of over de politiek in het algemeen.
Voor het GeenStijl-kamp zal het allemaal niet uitmaken, integendeel. Wat er namelijk ook gebeurt of welke beslissing de regering ook neemt, zij zullen er altijd de zoveelste bevestiging in zien dat ‘Europa’ niet deugt. Betoogd zal worden dat ‘Den Haag’ bevolkt wordt door arrogante en elitaire ‘plucheklevers’ die niet luisteren naar ‘de stem van het volk’. Ze zullen voortgaan met het simplificeren van de werkelijkheid en het wekken van valse verwachtingen. Het negativisme over Europa, Den Haag en wat al niet meer, zal nog nadrukkelijker over het voetlicht worden gebracht. Daarna is het slechts wachten op de volgende gelegenheid een referendum aan te grijpen om hun activistische ketelmuziek kracht bij te zetten.
Doe als de Zwitsers ... en stem tegen populisme!
Tenzij ….. we doen wat de Zwitsers deden op 28 februari jl.. Zij kozen ervoor wél massaal naar de stembus te gaan. In bijna 25 jaar was de opkomst nog niet zo hoog geweest (63%, tegen normaal 35%-45%). Ze spraken zich, in een door de rechts-populistische SVP (Schweizerische Volkspartei) geagendeerd referendum, in grote meerderheid uit tegen het SVP-voorstel om in Zwitserland woonachtige buitenlanders, zonder verdere rechtelijke toetsing het land uit te zetten na een veroordeling (ongeacht of het om moord gaat of om te hard rijden).
De Zwitsers (ook ter rechterzijde) waren het zat steeds op sleeptouw genomen te worden door de rechts-populistische opportunisten en xenofoben. Te lang was weggekeken door politici, burgers en bedrijfsleven. Te vaak kreeg de schreeuwende minderheid een platform van de media voor hun populistische en kleingeestige gedram. Het resulteerde in verzieking van het binnenlandse politieke klimaat en het ging ten koste van het imago van Zwitserland in het buitenland en dat moest stoppen.
Laten we het voorbeeld van Zwitserland volgen en ook massaal gaan stemmen. We maken er een ‘GeenStijl-referendum’ van, in plaats van een ‘EU-referendum’. Hierdoor kan een krachtig signaal worden afgegeven dat we de negatieve politiek beu zijn en we ons niet langer door populistische ijdeltuiten op sleeptouw laten nemen.
Doe mee, maak gebruik van het democratisch recht je uit te spreken tegen verloedering van het politieke spectrum en stem vóór het associatieverdrag!
Andere bijdragen in de Referendum-reeks:
- GeenStijl holt waarde referendum uit (Referendum I);
- Wat staat er eigenlijk in de associatieovereenkomst met Oekraïne? (Referendum II);
- Hoe democratisch is Europa? (Referendum III);
- Overwinning voor het het populisme, kiezer blijft massaal thuis (Referendum V)